Hij of Ik in het Nationaal Militair Museum

Met het langzaam verdwijnen van de ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog is het zoeken naar nieuwe vormen om de verhalen en thema’s van 75 jaar Vrijheid door te geven. Het Nationaal Militair Museum vertelt deze geschiedenis op een hele persoonlijke manier. In dit museum in Soesterberg is sinds de versoepelde Coronamaatregelen de tentoonstelling Hij of Ik weer te bezoeken. Zij hebben gekozen om in te zoomen op de levens van twee soldaten om de Tweede Wereldoorlog te belichten. Eén van een Duitse en één van een Canadese soldaat.

Microgeschiedenis

Het NMM kiest daarmee voor een interessante invalshoek om de grote geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog te vertellen. Zij maken gebruik van een microgeschiedenis. Deze vorm van historisch onderzoek stamt uit de jaren zeventig van de vorige eeuw. De Italiaanse historicus Carlo Ginzburg schreef in die tijd een invloedrijk werk voor de cultuurgeschiedenis en –theory: The Cheese and the Worms (1976). Ginzberg onderzocht aan de hand van verslagen van de inquisitie hoe één man, de molenaar Menocchio, leefde in de zestiende eeuw.

De Kaas en de Wormen

Menocchio werd beschuldigd van ketterij en Ginzburg onderzocht de procesverslagen van de Inquisitie. Deze verslagen gaven hem allereerst inzicht in het leven van een molenaar van gewone komaf. Maar dat was niet het enige. Door in te zoomen op het dit specifieke leven, vond Ginzburg belangrijke inzichten over de religieuze en sociale conflicten binnen de samenleving in de zestiende eeuw. Door in te zoomen op een microgeschiedenis, kon hij uitzoomen en conclusies trekken over het grotere verhaal.

Léo en Hans

Het persoonlijke centraal zetten, is een belangrijke methode voor het maken van tentoonstellingen. In het geval van Hij of Ik vind ik dit echt bijzonder goed gedaan. Het Nationaal Militair Museum volgt twee jonge jongens. Léo Major (1921-2008) is een Canadese soldaat, die zich in 1940 vrijwillig aanmeldt bij het Canadese leger. Op 6 juni 1944 landt hij met duizenden andere Canadezen in Normandië.

We volgen Léo gedurende D-Day, hoe hij in het ziekenhuis belandt, blind raakt aan één oog en hoe hij uit de oorlog komt. Ook volgen we het tegenovergestelde perspectief van Hans Kürten (1925-2019). Hij wordt als Duitse jongen verplicht te werk gesteld en moet in dienst. Na zijn opleiding moet hij naar het Oostfront. Je ziet zijn ontberingen, de slag om de Schelde, en hoe hij wordt overgeplaatst naar Normandië in 1944. Meer weten over Léo en Hans? Kijk dan hier op de website.

Wil je meer weten over 75 jaar Vrijheid? Kijk dan eens bij de tentoonstelling ‘Kinderen van Versteeg’ in het Spoorwegmuseum. In deze blog lees je er alles over.

Luisteren als kracht

En dat allemaal terwijl je als bezoeker met slechts een koptelefoon op je hoofd rondloopt. Het NMM is erin geslaagd om met weinig objecten en tekst een heel persoonlijk en rauw, waar gebeurd verhaal te vertellen. Maar daarbij verliezen ze het grote verhaal van de oorlog niet uit het oog. Goede kaarten geven je inzicht in de bevrijding van Nederland. Door te focussen op deze jonge jongens maakt juist de grote Tweede Wereldoorlog op mij meer indruk. Vooral de perspectiefwissel halverwege de tentoonstelling hakte er goed in.

Bijzondere bruiklenen

In de tentoonstelling zijn bijzondere bruiklenen te zien. Een ambivoertuig van de Canadezen, de Buffalo genaamd en een zeer schaars bewaard gebleven Duitse tank, de Tiger II. Op mij maakte ook de Mercedes uit het persoonlijke wagenpark van Adolf Hitler veel indruk. Met Hij of Ik is het Nationaal Militair Museum erin geslaagd met de microgeschiedenissen van Léo en Hans het grote, vaak abstracte verhaal van de oorlog enorme te laten binnen komen. Daarmee worden alle soldaten mensen van vlees en bloed. De kleine familiegeschiedenissen en grootste wereldgeschiedenis komen samen.

Praktische informatie

Hij of Ik is tot en met 26 september 2021 te zien in het Nationaal Militair Museum in Soesterberg.

Adres: Verlengde Paltzerweg 1, Soest

Openingstijden: dinsdag tot en met zondag van 10.00 – 17.00, museumkaart geldig

Ben je in Soesterberg en heb je nog wat tijd over? In de regio Utrecht vind je de mooiste kastelen en buitenplaatsen. Hier vertel ik je mijn route langs o.a. Huis Doorn en Slot Zuylen.